Kubizm akımına öncülük etmiş, sembolizmiyle ve gerçeküstücülüğüyle sanat camiasını adını yazdırmış Picasso, tarihin en etkili savaş karşıtı eserlerinden birini yaptı. Guernica tablosu, insanlığın savaşın vahşetine karşı bir çığlığıdır. İşte bu makalede Picasso’nun Guernica tablosunu tarihi bağlamı, sembolik unsurları ve yaratım süreciyle beraber inceleyeceğiz.
Tarihsel Olarak Guernica
Guernica tablosunun kökeni, İspanya İç Savaşı’na dayanır. 1936 yılında seçilmiş İspanya Cumhuriyeti’ne karşı bir grup sağcı general, askeri bir darbe başlatarak iç savaşı tetikledi. İkinci dünya savaşının ayak seslerinin duyulduğu o tarihlerde Avrupa’ da bir faşizm dalgası yükseliyordu. İspanya İç Savaşı’ da şüphesiz yükselen faşizm dalgasının bir yansımasıydı. Savaştan altı ay sonra İspanyol Cumhuriyeti, Picasso’yu görevlendirerek 1937 yılında Paris Dünya Fuarı’nda sergilenmek üzere bir duvar resmi yapmasını istedi. Picasso aylar boyunca ilham alamamış ve hiçbir şey üretememişken Guernica’ da yaşananlar Picasso’nun bu resmi yapabilmesini sağladı. 26 Nisan 1937 günü, General Francisco Franco’nun rejimi tarafından gönderilen Alman savaş uçakları. Guernica şehrinin üzerinde belirdi ve şehri bombalamaya başladı. Guernica, 25 bombardıman uçağıyla üç saatten daha fazla süre boyunca bombalandı. Guernica nüfusunun üçte birinin öldüğü bu katliamda şehir tamamen yıkılıp harabeye döndü. Bu vahşetin etkisinde kalan Pablo Picasso, üç haftada Guernica tablosunu tamamladı ve teslim etti.
Görsel Dil ve Sembolizm
Guernica tablosu, Pablo Picasso’nun en büyük yeteneklerinden biri olan yeniden şekillendirme becerisini yansıtır. 7.8×3.5 metre boyularında olan tuval, Paris Dünya Fuarı’nda sergilendi. İspanya Cumhuriyeti, resmi siyasi çığlığı duyurmak amacıyla dünya turuna çıkardı. Guernica tablosu, savaşın gazeletere yansıma şeklinden esinlenmiştir. Gazetelerde siyah beyaz tonlarında gösterilmiş İspanya İç Savaşını, Picasso’ da resmine siyah beyaz tonlarında işleyerek savaşın soğukluğunu insana çarpmak istemiştir. Guernica resmi çeşitli görsel referanslarla doludur. Peter Paul Rubens’in “Savaşın Sonuçları” tablosundan ilham alındığı gibi Michalengelo’nun “Pieta”, Prudhon’un “Suçun Peşindeki Adalet ve İlahi İntikam”, Francisco Goya’nın “3 Mayıs 1808” tablolarından etkilenmiştir. Guernica tablosu, doğrudan Guernica kasabasının gerçek bombalanma sahnesini tasvir etmez. Bunu yerine ortaya bir kurgusal sahne koyar ve bu kurgusal sahneyle savaşın tüm acılarını yansıtır. Kucağında bebeğiyle ağlayan bir kadın, uçan figürler, çığlık görüntüsü gibi tasvirleri resmine işler. İşte Guernica tablosunda yer alanların sadece Guernica’ ya ait olmaması onu tarih bağlamının da dışına çıkararak zamansız bir eser haline getirir. Picasso bu zamansız eserin aslında kendine ait olmadığını şu şekilde ifade eder: Nazi işgali altındaki Paris’te kalırken bir gün bir subay gelir ve Guernica’yı görür. Subay, Picasso’ya “bu senin eserin mi? diye sorar”. Picasso da cevap olarak “hayır, bu senin eserin” der.
Guernica’nın Küresel Etkisi
Pablo Picasso, dünya turuna çıkmış olan Guernica tablosunun Franco rejimi altındaki İspanya’ da sergilenmesine izin vermedi. Bunun yerine faşist rejimden kaçanlar için bağış toplamak üzere Amerika’ ya gönderdi. 1940 yılında New York Modern Sanat Müzesinde sergilendi. Amerika’nın Vietnam Savaşı sırasında savaş karşıtları tarafından güçlü bir savaş karşıtı sembolü olarak kullanıldı. 1974 yılında bir protestocu Guernica tablosunun üzerine sprey boyayla “Kill Lies All” yani “Tüm Yalanları Öldürün” yazdı. tablonun kalın cilası sayesinde tabloya bir zarar gelmese de bu yaşananlar Guernica tablosunun etkisini gösteriyor. Guernica tablosu 1975 yılında Franco’nun ölümünden sonra İspanya’ ya demokrasinin gelmesiyle beraber İspanya’ya getirildi. Tablonun etkisi savaştan sonra bile kalmaya devam etti. Örneğin George Bush, 2003 yılında ABD Dışişleri Bakanı Colin Powell’in Irak Savaşı’nı savunan konuşması sırasında Birleşmiş Milletler’ de sergilenen Guernica tablosunun örtülmesini istemiştir. Guernica tablosu, dünyadaki bütün katliamların ve savaşların sembolüdür. Savaşın acılarını bize gösterir. Guernica sadece İspanya’ daki bir kasaba değildir. Guernica aynı zamanda; Iraktır, Suriyedir, Vietnamdır, Gazzedir. Bugün hala nazilerden bir farkı olmayan bütün dünyanın tıpkı Guernica tablosunu izler gibi izlediği İsrail devletinin katliam yaptığı şehirlerdir. O kadar ölümsüz bir eserdir ki Guernica, insanlığın asla ama asla akıllanamayacağını, katliamların asla son bulmayacağını ve insanların ironik bir şekilde bir tablo edasıyla Guernica’yı izler gibi savaşı izlemeye hep devam edeceğini bize vurgular.
